Vandaag staat Els op de agenda om gedoucht te worden. Els heeft een vorm van dementie in een vergevorderd stadium en ze vindt het absoluut niet fijn om te douchen. In een gesprek dat ik een tijd geleden had met haar echtgenoot over de frequentie van het douchen vertelde hij dat de afkeer tegen douchen, achteraf gezien, al vele jaren geleden begon toen ze nog thuis woonde. Ze waste zich steeds vaker met water en zeep, bij de wasbak, in plaats van onder de douche te gaan. In haar tiener- en jongvolwassen jaren had Els nooit gedoucht, iets wat heel vaak voorkomt bij de oudere zorgvragers.
Ik klop op de slaapkamerdeur voordat ik naar binnen ga, “Goedemorgen Els, heb je lekker geslapen?” vraag ik terwijl ik de gordijnen open doe om een beetje zonlicht de kamer binnen te laten terwijl Els rustig wakker wordt. Els reageert door haar dementie en Parkinson traag op vragen en ik krijg dan ook nog geen reactie. In het straaltje zonlicht dat haar nog donkere kamer binnenkomt buig ik een stukje naar haar toe, ik wrijf zachtjes met de rug van mijn hand over haar wang terwijl ik mijn vraag herhaal. Voorzichtig gaan haar ogen open, gevolgd door een zacht “Jawel”, waarna ze haar ogen weer sluit. “Ik kom je even douchen, vind je dat goed?” Op deze vraag antwoord Els met gesloten ogen een hele duidelijke en harde “NEE”.
Oké plan B... de douchekraan zet ik uit en ik ga op zoek naar twee waskommen. Ik vul deze met warm water. In een van de waskommen doe ik een flinke scheut lekker fruitig en zoet ruikende douchegel. Ik loop met de waskommen, washandjes en handdoeken terug naar het bed van Els. Sinds enkele jaren wassen we in de zorg eigenlijk altijd met verzorgend wassen washandjes. Een soort dikke papieren, vrijwel geurloze, washandjes die bij opwarming in de magnetron een zeep/lotion krijgen die je niet hoeft af te spoelen. Hygiënisch, tijdbesparend, ergonomisch en het droogt de huid niet uit. Het tijdperk van wassen met water en zeep hebben we hiermee eigenlijk afgesloten, de waskommen die we sinds jaar en dag gebruikten verdwenen van de afdelingen en er kwamen magnetrons voor in de plaats.
Ik vind het niet vervelend om met deze washandjes te werken maar eerlijk gezegd ben ik er ook nooit echt fan van geworden. Toen mijn eigen moeder een paar jaar geleden heel erg ziek werd en in het ziekenhuis werd gewassen met deze washandjes gaf zij aan dat ze het heel onprettig vond. Helaas kwam er geen alternatief vanuit de verpleging toen zij dit aangaf, ik besloot daarop wekenlang dagelijks naar haar toe te gaan om haar van top tot teen met water en zeep op bed te wassen.
Vanaf dat moment besloot ik af en toe mijn eigen zorgvragers aan te bieden om hen ter afwisseling eens met water en zeep te wassen en daar alle tijd voor te nemen. Vooral wanneer iemand een afkeer heeft gekregen van douchen, of zelfs angstig is onder de douche, is deze ‘ouderwetse’ manier van wassen een mooi alternatief. Daarnaast is het soms voor de oudere mens met dementie herkenbaarder om met water en zeep te wassen waardoor een wasbeurt minder weerstand oproept.
Els is onrustig als ik haar begin te wassen, ze kijkt met grote ogen naar me en roept woorden waar ik niets wijs uit word. Ik leg het washandje even weg en buig rustig naar haar toe, “er gebeurt niets engs Els, ik ga je lichaam even wassen. Voel maar eens hoe lekker warm het water is”, zeg ik terwijl ik een beetje van het warme water op haar hand laat druppelen.
Els knikt instemmend en sluit haar ogen terwijl ik opnieuw begin met het wassen van haar benen.
“Dat ruikt lekker” zegt Els zachtjes en ik merk dat ze ontspant. Na een uitgebreide wasbeurt op bed pak ik de bodylotion en begin haar handen, benen en voeten uitgebreid te masseren. Haar kamer wordt nog steeds verlicht door een kleine streep zonneschijn en ruikt inmiddels naar een mix van kokos en jasmijnblaadjes. Op de achtergrond komt het liedje ‘Fernando’ van ABBA uit de cd-speler. Ik verwijder nog even overtollige gezichtsbeharing, de oude nagellak en breng een subtiele make-up aan. Het eindresultaat zal Els pas later zien, want ze is alweer lekker in slaap gevallen.
